Halk arasında “akıllı lens” veya “akıllı mercek” olarak bilinen trifokal lensler hastaların hem yakın hem orta hem de uzak mesafede gözlüksüz görme netliğini arttırabilen yeni nesil çok odaklı göz içi lenslerdir.
Akıllı lensler ve sundukları konforun daha iyi anlaşılabilmesi için doğal göz içi merceklerimiz ile ilgili kısa bir bilgi vermek istiyorum.
Korneadan gelen ışığı retinada odaklama görevine sahip olan göz içi mercekler, kristal netliğine sahip esnek yapılardır. Zaman içerisinde yaşın ilerlemesi, edinilen sistemik hastalıklar, göze alınan travmalar ve geçmiş dönemde geçirilen göz ameliyatları gibi farklı nedenlerle göz içi merceklerimizin şeffaf ve elastik yapısı değişmeye, akomodasyon yani uyum yeteneği azalmaya başlar. Bu değişim göz içi merceklerinin fonksiyonlarının bozulmasına ve dolayısıyla görme kalitesinde azalmaya yol açar. Kimi zaman göz merceğinin yalnızca fonksiyonu azalırken kimi zaman eş zamanlı olarak şeffaf yapısı da bozulur. Göz içi merceğinin şeffaflığını yitirip kesifleşmeye başlaması “katarakt”; göz merceğinin fonksiyonlarının bozulması ise gözde kırma kusurlarının oluşumuna yol açar.
Geçmiş yıllarda, henüz hem yakını hem orta mesafeyi hem de uzağı aynı anda net bir şekilde görmeyi sağlayan trifokal yani akıllı lensler bulunmamışken, doğal göz içi merceğinin değişmesi gerektiğinde tek odaklı (monofokal) lenslere başvuruldu. Ancak monofokal mercekler yalnızca uzak mesafeyi gözlüksüz görmeyi sağlayabilecek özelliklere sahip olduğu için, hastaların yakın gözlüğü kullanmama taleplerini karşılayamadı. Daha sonra tıbbi teknolojilerin ve ihtiyaçların değişmesi ile birlikte iki odaklı multifokal lensler geliştirildi. Multifokal lensler sayesinde artık hem yakın hem de uzak mesafede gözlük kullanmak istemeyenlerin de sorunları çözülmüş oldu.
Ancak günlük hayatımız giderek karmaşık ve teknolojiye bağımlı hale geliyor. Artık tabletler, televizyonlar, bilgisayarlar vb. cihazları kullanabilmek için orta mesafede de görüş netliğinin yüksek olmasına ihtiyaç duyuluyor. İşte bu ihtiyaçların artması da yapay göz içi mercek teknolojisinde ilerlemelerin en büyük tetikleyicisi olarak değerlendiriliyor. En gelişmiş yapay göz içi mercekleri olarak gösterilen trifokal lensler sayesinde hastalar yakın, orta ve uzak mesafeyi rahat bir şekilde görebiliyor; gözlük kullanma ihtiyaçları ortadan kalkıyor ve bu lenslerin ömürlük olması sayesinde hastalar büyük bir konforla buluşabiliyor.
Akıllı Lens Nedir?
Tüm bu açıklamaların ışığında “akıllı mercek nedir?” sorusuna kısa bir yanıt vermek istiyorum. Akıllı lensler, doğal göz merceğinin yapısı bozulduğunda ve / veya fonksiyonları azaldığında ortaya çıkan görme kusurlarının giderilmesi amacıyla üretilen; yakın, orta ve uzak mesafede görme netliğini arttırarak gözlük kullanma ihtiyacını ortadan kaldıran, ömür boyu kullanılabilen ve hastalara yüksek konfor sağlayan yapay göz içi mercekleridir.
Akıllı lensler sayesinde günümüz koşullarında ortaya çıkan orta mesafeyi net görme gereksinimi başarılı bir şekilde karşılanabilir.
Ancak akıllı lensler söz konusu olduğunda en ayırt edici özelliklerinin, ara mesafede sundukları yüksek görme netliği olduğunu ifade edebilirim. Orta mesafede net görüşle gün içerisindeki ihtiyaçlarımızı birlikte değerlendirdiğimizde trifokal göz içi mercekler sayesinde hayatın ne denli kolaylaştığını basit bir şekilde anlayabiliriz.
Gün içerisinde bilgisayar kullanırken, cep telefonumuzla ilgilenirken, tabletlerimizde işlem yaparken ya da mutfak tezgahında yemek hazırlarken trifokal lenslerin sunduğu rahatlığı çok basit bir şekilde deneyimleyebiliriz.
Her ne kadar akıllı lens teknolojisi başlı başına bir devrim niteliği taşısa da akıllı lenslerin seçimi sırasında tür ve kalite gibi özelliklere de odaklanılması gerekir. Hastanın uygunluğunun doğru değerlendirilmesi ve hastanın ihtiyaçlarına uygun lens seçilmesi akıllı lens avantajlarını arttıran önemli gerekliliklerdendir.
Akıllı Lenslere Neden İhtiyaç Duyulur?
Akıllı lensler, kontakt lenslerle karıştırılmamalıdır. Bu lensler gözümüzde yer alan doğal, şeffaf ve elastik göz içi merceğinin işlevini yerine getiren yapay mercekleridir. Akıllı lensler, doğal göz merceğinin yerine göz içine kalıcı olarak yerleştirilir.
Akıllı lens kullanım alanlarının, doğal göz merceğinin yapısının ve fonksiyonlarının zarar görmesi sonucu ortaya çıkan ihtiyaçları karşılamaya yönelik çeşitlendiğini belirtebilirim.
Hastada katarakt görülmemesine rağmen ilerleyen, yaşla birlikte lens yapısındaki elastikiyet azalmasına bağlı olarak gözde kırma sorunları ortaya çıktığında da, akıllı lens kullanımı önemli bir konfor sağlar. Dolayısıyla hastanın refraktif bozukluklarının giderilmesi söz konusu olduğunda da, akıllı lensler çok başarılı bir çözüm sunar.
Kimlere Akıllı Göz İçi Lens Takılabilir?
Akıllı lens takılabilmesi için hastaların uygun özelliklere sahip olması gerekir.
- Katarakt ameliyatı planlanan ve katarakt ameliyatı sonrasında gözlük kullanmak istemeyen hastalara akıllı lens takılabilir. Bu hastaların doğal göz mercekleri akıllı mercekler ile değiştirildiğinde gözlüksüz yaşamaları mümkündür. Akıllı merceklerin ömürlük olması sayesinde hastaların mevcut kırma kusurları ortadan kaldırılır.
- Akıllı lenslerin kullanılabilmesi için hastanın illa ki katarakt hastalığına sahip olmasına da gerek yoktur. Yaşı genç olmasına rağmen yüksek derecede hipermetropi veya miyopi olan diğer bir deyişle LASIK için uygun kabul edilmeyen hastalara da akıllı lens uygulanabilir.
- Akıllı lenslerin kullanılabileceği bir diğer hasta grubu da 40 yaşını geçmiş; uzak veya yakın ya da her iki mesafede de görme sorunu yaşayan ve gözlük takmaktan tamamen kurtulmak isteyenlerdir.
- Akıllı lens uygulamasının yapılabilmesi için hastaların doğru bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Göz tembelliği olan, kornea yapısında düzensizlik bulunan, diyabete bağlı retina hasarına, şaşılığa, göz tansiyonuna veya sarı nokta hastalığına sahip olan kişilerde akıllı lens uygulaması tercih edilmez.
Saydığım tüm bu faktörler değerlendirilmediği ve hastaların göz muayeneleri detaylı bir şekilde gerçekleştirilmediği takdirde akıllı lens uygulaması yapılmamalıdır.
Akıllı Lens Operasyonu Nasıl Yapılır?
“Akıllı lens operasyonu ile katarakt cerrahisi özünde aynı girişimlerdir. Operasyonun mantığı yapısı ve/veya fonksiyonlarını yitiren doğal göz içi merceğinin yerine üç odaklı akıllı lenslerin takılması olduğu için öncelikle eski mercek çıkarılmalıdır.”
Günümüzde ilerleyen teknoloji sayesinde katarakt ameliyatları ve şeffaf lens değişimi ameliyatları hem standart FAKO hem de Femtosaniye ile FAKO teknikleri ile gerçekleştirilebilir.
Akıllı lens ameliyatı sırasında hastanın gözü damla ile uyuşturulur ve operasyon sırasında hasta ağrı ya da acı hissetmez.
Her bir göz için yaklaşık 5-10 dakikada işlem tamamlanır ve aynı gün içerisinde yalnızca tek göze akıllı lens takılabilir.
Akıllı lens operasyonu sonrasında hastaların hastanede yatması gerekmez, kontrolleri gerçekleştirildikten sonra evlerine dönebilirler.
Her iki göze de akıllı lens takılacaksa diğer operasyon ilk operasyondan 2-3 gün sonra gerçekleştirilir.